Զվարթնոց (հաղորդվել է հանրապետական ռադիոյով (կարդացել է հեղինակը) արտասահմանի հայության համար 1966 թ. հունիսի 22-ին)
Մեր աշխատավոր, աշխատասեր ժողովուրդը իրեն գոյության ընթացքում շարունակ ստեղծագործել է, ստեղծել հոգևոր արժեքներ, նրանցով իմաստալից դարձրել կյանքը, նշանավորել իրեն ապրած ժամանակը։ Մեր նախնիները գալիքի իրենց հետնորդներին թողել են անթիվ հուշարձաններ, աշխատանքի ու արվեստի կոթողներ, որոնց կատարելությամբ մենք այսօր ոչ միայն հիանում կամ հպարտանում ենք, այլև գաղափար ենք կազմում հազարամյակների հեռվում…
Ինչու՞ ոչ Զվարթնոցը
1963 թվականի աշնանից, երբ «Զվարթնոց» գիրքն արդեն չկար վաճառքում, նրա ընթերցողներից շատերը հարցնում էին, թե արդյո՞ք հնարավոր է երբևէ վերականգնել հայ ճարտարապետության այդ չնաշխարհիկ գլուխգործոցը, որքա՞ն գումար կպահանջվի դրա համար, հետագայում այն ի՞նչ նպատակի կծառայեցվի: Ոմանք հավատացած լինելով, որ Զվարթնոցն անպայման կվերականգնվի, արդեն արծարծում էին կոնկրետ հարցեր, ինչպես օրինակ՝ Զվարթնոցը…
Զվարթնոցի վերականգնման հետ կապված հարցերը
Ա. Զվարթնոցի վերականգնման անհրաժեշտությունը կամ նպատակահարմարությունը - Զվարթնոցը հայ ճարտարապետության պատմության մեջ ոչ միայն դարագլուխ նշանավորող հուշարձան է, այլև մեր գրեթե բոլոր հուշարձանների շարքում այն մեկը, որ ի վիճակի է իրենով ներկայացնել մեր շինարարական-ճարտարապետական արվեստի հազարամյա նվաճումները, այլև հավաստել մեր շինարար ժողովրդի ճարտա-րապետական հանճարը: Զվարթնոցը նույնպիսի արժեք ունի նաև համընդհանուր…
О реконструкции храма Звартноц
Звартноц – это памятник, не только знаменующий собой новую эру в истории армянской архитектуры, но и способный один среди всех наших памятников представить тысячелетние достижения нашего архитектурного-строительного искусства и служить свидетельством архитектурного гения нашего народа-строителя. Значение Звартноца не менее велико и во всеобщей истории архитектуры, т.к. будучи одним из уникальных…
Ստեփան Մնացականյանի անճշտությունների շուրջ
Տարիներ առաջ՝ 1964 թ., Հայկական ՍՍՀ գիտությունների ակադեմիայում նշվում էր հայագիտության երախտավորներից Նիկոլայ Յակովլևիչ Մառի ծննդյան հարյուրամյակը: Ակադեմիկոս Բաբկեն Առաքելյանը իր ելույթում հիշելով Մառի և Թորամանյանի մեծ բարեկամությունը, անդրադարձավ նաև Թորամանյանի գործունեությանը ու մեծ գոհունակությամբ հայտարարեց, թե «այժմ մենք կատարելապես համոզվեցինք, որ Զվարթնոցը իրականում եղել է այնպիսին, ինչպիսին ներկայացրել է…
Ամերիկյան պրոֆեսորը Զվարթնոցի մասին
Զվարթնոցը ճարտարապետ-գիտնական Թորոս Թորամանյանի վերակազմությամբ վերջին տասնամյակների ընթացքում հայտնի դարձավ աշխարհի շատ երկրների ճարտարապետներին և գիտնականներին: Մեր այդ հուշարձանը գրավել է նաև ԱՄՆ-ի Բլումինգտոնի համալսարանի պրոֆեսոր Յուջին Կլեյնբաուերի ուշադրությունը: Գիտնականը 1978 թ. աշնանը Երևանում տեղի ունեցած հայ արվեստին նվիրված Միջազգային երկրորդ սիմպոզիումին ներկայացրեց իր կարծիքը, նվիված Զվարթնոցին ընդհանրապես, նրա վերակազմություններին՝…
Զվարթնոցի վերնահարկի պահարանների եվ այլ հանգույցների շուրջ
Որքան կարողանում եմ հասկանալ, Թորամանյանի մոտ մի հակասություն կա վերնահարկի ու պահարանների հարցում: Նա գրում է, որ տաճարի երկրորդ աստիճանի արտաքին բոլորակ պատի հիմքը առաջին աստիճանի վերնահարկի սահմաններում «... հավանաբար ոչ թե գոց, այլ սյունազարդ մը եղած ըլլալու է» : Այսպես լինելու դեպքում իր նկարագրած պահարանները չեն ստացվի, քանի որ,…
Քարա-կրա-բետոնակուռ օղակի մասին
Թ. Թորամանյանը այդ օղակի մասին հիշում է նախ իր անդրանիկ «Զվարթնոց եկեղեցին» հոդվածում. «Այսպես հաջորդաբար ձգված ութ զորեղ աղեղներ իրենց մեկ ծայրին հենակետ ունենալով արծվախոյակները, մյուս ծայրին սյունազարդի միջին սյուները կապող կամարները, տվեր են բոլորովին հաստատուն բոլորակ պատվանդան մը դրսի պատեն մեկնող կամարին և միանգամայն զուգահեռական դրսի պատին»: Նույն տեղում…
Արծվախոյակ սյուների մասին
Արծվախոյակ սյունը տաճարի հատակագծում իր գրաված դիրքով և նշանակությամբ առանձնահատուկ է և նման չէ մյուս սյուներին: Այդպիսի սյուներ Զվարթնոցում ընդամենը չորսն են և տեղադրված են չորս մայր մույթերի շրջանց սրահին ուղղված վերջավորություններում, իր վերնամասում կապված լինելով նրան, հանդիսանալով նրա օրգանական մասը: Մայր մույթի այդ վերջավորությունը կարող էր լուծվել և 70-75…
Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու մրցութային նախագծերի դիտարկման փորձ
Երևանի նկարիչների տան երկու ընդարձակ սրահներում ցուցադրվում են մայրաքաղաքի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր տաճարի մրցութային նախագծերը: Ներկայացված են մոտ 40 նախագծեր, որոնց հեղինակները Հայաստանի և Սփյուռքի հայ ճարտարապետներ են: Նախագծերի զգալի քանակը բացատրելի է այն մեծ նշանակությամբ, որ տվել են մասնակից ճարտարապետները, հաճելիորեն արձագանքնելով Սուրբ Էջմիածնի Մայր աթոռի նախագծեր կազմելու…
Կարծիք «Զվարթնոց» պատմաճարտարապետական արգելոց-թանգարանի նոր ցուցադրության գիտական պլանի մասին, 14 հունիսի 2003 թ.
Նախ կցանկանայի ողջունել թանգարանի աշխատակիցներին նոր ցուցադրության գիտական պլանի կազմման և թանգարանի նոր շինության կառուցման առնչու-թյամբ, ինչը հնարավոր դարձավ «Լինսի» հիմնադրամի տրամադրած միջոցների շնորհիվ։ Ցուցադրության պլանը կազմված է բավականին ընդարձակ, այն է՝ նրանում, իմ կարծիքով, տեղ են գտել որոշ ենթաթեմաներ, որոնք այնքան էլ անհրաժեշտ չեն Զվարթնոցին նվիրված ցուցադրությունում ներառելու համար։…